Ποια είναι τα όρια μεταξύ ζωής και θανάτου; Το ερώτημα επανέρχεται 40 χρόνια μετά

Συνήθως θεωρούμε ότι η στιγμή του θανάτου συμπίπτει με το σταμάτημα της καρδιάς. Όμως, στις εντατικές μονάδες των νοσοκομείων η λειτουργία της καρδιάς και των πνευμόνων μπορεί να διατηρηθεί για πολύ καιρό, ελπίζοντας σ' ένα "ξύπνημα" του ασθενούς, επειδή το κώμα έχει διάφορες διαβαθμίσεις.
Τελικά, πώς ορίζεται το τέλος της ζωής; Με το ερώτημα αυτό καταπιάστηκαν, πριν 40 χρόνια, στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ, προτείνοντας τον εγκεφαλικό θάνατο και όχι το σταμάτημα της καρδιάς, καθώς «το μυαλό είναι αυτό που κάνει το άτομο και όχι η καρδιά». Έτσι, όλες οι πλούσιες χώρες υιοθέτησαν αυτόν τον ορισμό του θανάτου. Σε ορισμένες χώρες, ειδικά στην Αμερική, προκειμένου να διαπιστωθεί ότι «ολόκληρο το όργανο» είναι νεκρό, η διάγνωση απαιτούσε λεπτομερή έλεγχο των ηλεκτρικών σημάτων του εγκεφάλου. Σε άλλες χώρες, όπως στη Βρετανία, εφαρμόστηκαν απλούστερα τεστ, όπως αν οι κόρες του ασθενούς αντιδρούν στο φως.
Σήμερα, λοιπόν, χάρη στην ανάπτυξη της επιστήμης, γνωρίζουμε την αναγκαία και ικανή συνθήκη για τη διαπίστωση του θανάτου: είναι η οριστική παύση της εγκεφαλικής λειτουργίας.

Δείτε ποιες χώρες αποδέχονται τον εγκεφαλικό θάνατο.

Σ’ αυτό τον ορισμό του θανάτου, διατυπώθηκαν και αντιρρήσεις, οι οποίες είχαν θρησκευτικά επιχειρήματα. Σαράντα χρόνια αργότερα, σήμερα, οι ειδικοί είναι διχασμένοι και η Εκκλησία -η καθολική- υφίσταται πιέσεις να απορρίψει τα προαναφερθέντα κριτήρια και να επιστρέψει στην αδιαφιλονίκητη διαπίστωση αναστολής κάθε καρδιακής λειτουργίας. Η διαμάχη αυτή αναζωπυρώθηκε ενόψει συνεδρίου για τη δωρεά οργάνων, που θα πραγματοποιηθεί στο Βατικανό τον Νοέμβριο. Καθώς αυξάνεται η ζήτηση για όργανα, οι γιατροί πιέζονται να άρουν τη διαχωριστική γραμμή μεταξύ ζωής και θανάτου, ώστε να εξασφαλίσουν όργανα για μεταμοσχεύσεις σε μια χρονική στιγμή που είναι πιθανότερο ότι θα βρίσκονται σε υγιή κατάσταση.
Έτσι, κάποιοι πιστεύουν πως η Εκκλησία οφείλει να απαντήσει στη δύσκολη ερώτηση πότε ένας άνθρωπος θεωρείται νεκρός. Δύο επιστήμονες, από την Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ και από το Αμερικανικό Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας αντίστοιχα, δημοσίευσαν μελέτη, με την οποία εξηγούν την πρόσφατη τάση επιστροφής στον καρδιακό θάνατο ως κριτήριο για τον ορισμό του θανάτου. Οι δύο επιστήμονες θεωρούν ότι γιατροί θα καταφεύγουν σε προσχήματα και τεχνάσματα ως προς τον διαχωρισμό θανάτου και ζωής όσο είναι υποχρεωμένοι να εφαρμόζουν τον νόμο περί νεκρού δωρητή ζωτικών οργάνων. Γι’ αυτό προτείνουν να έχει τη δυνατότητα να γίνει δωρητής εν ζωή ένας άνθρωπος με ανίατη και μη αναστρέψιμη εγκεφαλική βλάβη, υπό τον όρο ότι ο ίδιος έχει νωρίτερα παράσχει τη συναίνεσή του.

Σήμερα όμως, κάποιες κοινωνίες εναποθέτουν τις ελπίδες τους στις νέες τεχνολογίες. Στην Αριζόνα (ΗΠΑ), 35 άτομα συντηρούνται κατεψυγμένοι, σε "κρυονική αναστολή", ενώ ήδη 420 μέτοχοι έχουν κλείσει μια θέση μετά θάνατον. Όταν η καρδιά σταματά αρκεί ένας "απινιδισμός" (αφαίρεση του ινωδογόνου) για να την κάνουν να λειτουργήσει ξανά. Το 2048, υποστηρίζουν ότι η πρόοδος της ιατρικής θα είναι τέτοια ώστε θα μπορεί να αναστήσει όποιον πεθαίνει σήμερα.
Κάποιοι άλλοι, για να παρατείνουν την επιβίωσή τους, πρόθυμα θα κλωνοποιούσαν τον εαυτό τους. Σήμερα, ενώ η κλωνοποίηση του ανθρώπου είναι θεωρητικά δυνατή, στην πράξη είναι ανέφικτη.

Ο μεγάλος Έλληνας φιλόσοφος Επίκουρος υποστηρίζει ότι δεν πρέπει να μας φοβίζει ο θάνατος, γιατί "όσο ζει ένας άνθρωπος, ο θάνατος δεν υπάρχει και όταν υπάρχει ο θάνατος, ο άνθρωπος αυτός δε ζει πια". Συνεπώς, γιατί να τον φοβόμαστε αφού ποτέ δε θα έχουμε την εμπειρία του;

Επισκεφτείτε τον Εθνικό Οργανισμό Μεταμοσχεύσεων.

ΥΓ. Πως μου 'ρθε τούτη εδώ η σκέψη για ανάρτηση του παραπάνω δημοσιεύματος, σε μια ηλιόλουστη μέρα με θ/σία 27ο Κελσίου, σε μια πανέμορφη εξοχή, δε γνωρίζω ακριβώς. Σκόρπιες σκέψεις, με ή χωρίς νόημα, πεταμένες στο ...χαρτί. Μη νομίσετε πως το 'κανα επειδή φοβάμαι το θάνατο· τον ερχομό του φοβάμαι!