Σάββατο 5 Ιανουαρίου 2008

Δίσ-εκτο ή Δυσ-έκτο

Όπως είναι γνωστό, η μέτρηση του χρόνου βασίζεται στην κίνηση των πλανητών. Το Τροπικό έτος είναι ο χρόνος που απαιτείται ώστε η Γη να κάνει μια πλήρη περιφορά σε ένα σύστημα αναφοράς που ορίζεται από την τομή της εκλειπτικής με το ισημερινό επίπεδο και διαρκεί 365.242 189 67 ημέρες (365 ημέρες 5 ώρες 48 λεπτά και 45 δευτερόλεπτα). Είναι αυτό το έτος που το αντιλαμβανόμαστε από τις εποχές.

Επειδή το έτος δεν είχε ακέραιο αριθμό ημερών, θεσπίστηκε το Πολιτικό έτος με ακέραιο αριθμό ημερών (για πρακτικούς λόγους) ώστε η μέση διάρκειά του για μια περίοδο ετών να ισούται με τη διάρκεια του τροπικού (για να μη μετατοπίζονται οι εποχές). Τα διάφορα ημερολόγια επινοήθηκαν για την εναρμόνιση της διάρκειας του έτους. Σήμερα εφαρμόζονται δύο ημερολόγια, το Ιουλιανό (ή παλαιό) ημερολόγιο και το Γρηγοριανό (ή νέο) ημερολόγιο, ενώ προτείνεται ένα Νέο Παγκόσμιο Ημερολόγιο.

Λίγα λόγια για το Ιουλιανό ή Παλαιό Ημερολόγιο: προτάθηκε στους Ρωμαίους από τον Έλληνα αστρονόμο Σωσιγένη, που για λόγους ευκολίας αποτελείται από 365 ημέρες. Τότε όμως δημιουργήθηκε (σύμφωνα με την προηγούμενη παραδοχή) μια διαφορά-απώλεια 1/4 ημερών (5 ώρες, 48 λεπτά και 48 δευτερόλεπτα). Δηλαδή οι χρονολογίες προηγούνταν των εποχών -για παράδειγμα την εαρινή ισημερία του 45 πΧ (23 Μαρτίου) το ημερολόγιο έγραφε 12 Ιουνίου. Στο πρόβλημα αυτό δόθηκε η εξής λύση: κάθε 4 χρόνια προστίθεται μία ημέρα (1/4x4=1 μέρα) και η 366η μέρα προστέθηκε, αρχικά, ανάμεσα στην 24η-25η Φεβρουαρίου και ονομαζόταν “έκτη προ των Καλενδών”, δηλ. έκτη μέρα πριν από την 1η Μαρτίου και μετρούνταν για δεύτερη φορά, δηλ. ως “δις έκτη”. Στα νεότερα χρόνια, η επιπλέον μέρα προστίθεται ως 29η Φεβρουαρίου και το έτος αυτό ονομάζεται Δίσεκτο. Τέτοια έτη είναι αυτά που ο αριθμός τους διαιρείται με το 4. Συμπέρασμα: το δίσεκτο έτος επινοήθηκε για πρακτικούς λόγους και με καθαρά επιστημονικό τρόπο και δεν προμηνύει τίποτε δυσοίωνο. Την αδυναμία του, ο άνθρωπος, να ερμηνεύσει προσωπικές ή άλλες ατυχίες την χρέωσε αυθαίρετα σε διάφορα γεγονότα, μεταξύ των οποίων και τα δίσεκτα χρόνια.

Λίγα λόγια για το Ιουλιανό ή Νέο Ημερολόγιο: Το προηγούμενο ημερολόγιο δημιούργησε μια νέα διαφορά 0,00783 ημερών η οποία κάθε 129 χρόνια έφτανε 129 x 0,00783=1,004 μέρες. Έτσι κάθε 129 χρόνια οι ημερομηνίες θα καθυστερούσαν, σχετικά με τις εποχές, κατά 1 μέρα. Η λύση δόθηκε από τον Ιταλό αστρονόμο Lilio, προσθέτοντας το πλεόνασμα ημερών που δημιουργήθηκε (όπως και ο Σωσιγένης), στις 4 Οκτωβρίου 1582 και τη θεώρησε αυτόματα ως 15η Οκτωβρίου. Η διαφορά 0,00783 κάθε 400 χρόνια γίνεται 400 x 0,00783=3,1132 @ 3 μέρες. Έτσι για να μην επαναληφθεί το λάθος του Σωσιγένη, όρισε κάθε 400 να θεωρούνται δίσεκτα όχι τα 100 (400 : 4=100) αλλά μόνο τα 97 (100 - 3=37). Έτσι δημιουργήθηκε το Γρηγοριανό ή Νέο Ημερολόγιο, το οποίο δημιουργεί καθυστέρηση μιας (1) ημέρας κάθε 4000 χρόνια.

Στην Ελλάδα έγινε δεκτό το Νέο ημερολόγιο, με μια διόρθωση, τα χρόνια 4000, 8000, 12000 κοκ να μην είναι δίσεκτα (δηλ. αφαιρέθηκε η επί πλέον 1 μέρα). Έτσι η ακρίβεια του ημερολογίου μας περιορίζεται σε καθυστέρηση μιας ημέρας κάθε 20.000 χρόνια.

Για να λυθούν όλα τα προβλήματα καθυστερήσεων προτάθηκε ένα Νέο Παγκόσμιο Ημερολόγιο με τις εξής καινοτομίες:
  1. Το έτος αποτελείται από 4 τρίμηνα, το κάθε τρίμηνο από 91 μέρες ή 13 εβδομάδες (13x7=91 ημέρες). Επίσης οι πρώτοι μήνες των τριμήνων έχουν από 31 μέρες (4χ31=124 μέρες), ενώ οι υπόλοιποι μήνες από 30 μέρες (8χ30=240 μέρες). Το έτος αποτελείται από ένα σύνολο ημερών 364 μέρες.
  2. Η 365η ημέρα θα είναι Λευκή Ημέρα, δε θα έχει όνομα και αρίθμηση, θα μπαίνει μεταξύ 30Δεκ-1 Ιαν. και θα είναι αφιερωμένη σε παγκόσμιο εορτασμό. Στα δίσεκτα έτη υπάρχει και δεύτερη Λευκή Ημέρα, μεταξύ 30 Ιουν-1 Ιουλ. αφιερωμένη και πάλι για παγκόσμιο εορτασμό.3. Η 1η μέρα κάθε τριμήνου είναι πάντοτε Κυριακή, η 1η μέρα των δεύτερων μηνών των τριμήνων είναι πάντοτε Τετάρτη και η 1η μέρα των τρίτων μηνών των τριμήνων πάντοτε Παρασκευή. Έτσι το Πάσχα θα γιορτάζεται πάντοτε στις 8 Απριλίου και όλες οι κινητές γιορτές θα σταθεροποιηθούν.
Το ημερολόγιο αυτό, αν γίνει αποδεκτό, θα είναι παγκόσμιο πραγματικά και θα ισχύει σ’ όλο τον κόσμο. Το έχουν κάνει αποδεκτό ο Ο.Η.Ε., όλοι οι αρχηγοί των διάφορων εκκλησιών, αλλά και γενικότερα όλοι οι παγκόσμιοι οργανισμοί (οικονομικοί, εργατικά συνδικάτα κλπ). Μένει να γίνει η διαφώτιση των λαών. Η απλότητά του φαίνεται στον παρακάτω πίνακα:


Υ.Γ. 1. Το μόνο μειονέκτημα του είναι πως έχει τέσσερεις (4).... "Παρασκευές και 13" κάθε χρόνο....
Υ.Γ. 2. Τελικά δεν κατάλαβα, δίσ-εκτο ή δύσ-εκτο;
Υ.Γ. 3. Σήμερα, 2008, δεν γνωρίζουμε την τύχη της πρότασης.


3 σχόλια:

KitsosMitsos είπε...

Χρήσιμο και ενδιαφέρον. Καλό είναι να μαθαίνουμε.
Την καλησπέρα μου.

Λουκάς είπε...

Και λίγο παρασκήνιο:

Όταν ο Ιούλιος Καίσαρ επέστρεψε θριαμβευτής στη Ρώμη το 46 π.Χ., ανάμεσα στα θέματα τα οποία έπρεπε να ρυθμίσει ήταν και η μέτρηση του χρόνου. Ως τότε οι Ρωμαίοι χρησιμοποιούσαν ένα ημερολογιακό σύστημα που είχε μεν 12 μήνες, αλλά στο οποίο από καιρού εις καιρόν έπρεπε να προστίθενται ημέρες ή και μήνες έτσι ώστε αυτό να διατηρείται σε συμφωνία με τις εποχές. Την ευθύνη για την παρεμβολή των ημερών είχαν οι ιερείς.

Αλλά ο απολυταρχισμός των ιερέων, οι οποίοι άλλοτε αύξαναν το μήκος του έτους προκειμένου να παραμένουν στην εξουσία οι ευνοούμενοί τους συγκλητικοί και άλλοτε το μείωναν ώστε να τελειώνει γρήγορα η θητεία των αντιπάλων τους, είχαν καταστήσει το υπάρχον ημερολογιακό σύστημα μη λειτουργικό. Είναι χαρακτηριστικό ότι το έτος 46 π.Χ. διήρκεσε 445 ημέρες, δεδομένου ότι αναγκάστηκαν να προστεθούν τόσες ημέρες ώστε αυτό να ευθυγραμμιστεί με την εαρινή ισημερία. Ο Καίσαρ ονόμασε αυτό το έτος ultimus annus confusionis (τελευταίο έτος σύγχυσης) και κάλεσε τους καλύτερους φιλοσόφους και μαθηματικούς της εποχής προκειμένου να δημιουργηθεί το νέο ημερολόγιο.

Aνάμεσα στους προσκεκλημένους του αυτοκράτορα ήταν και ο Σωσιγένης, αλεξανδρινός αστρονόμος, τον οποίο ο Καίσαρ είχε γνωρίσει στο παλάτι της Κλεοπάτρας και με τον οποίο είχε συζητήσει τις πιθανές μετατροπές του ημερολογιακού συστήματος. Μετά από εισήγηση του Σωσιγένη αποφασίστηκε να υιοθετηθεί το ημερολόγιο του Πτολεμαίου Γ', σύμφωνα με το οποίο ένα έτος 365 ημερών ίσχυε για τρία χρόνια και στη συνέχεια υπήρχε ένα έτος με 366 ημέρες. Και ενώ όλα τα προβλήματα φάνηκαν να λύνονται, δημιουργήθηκαν καινούργια όταν έπρεπε να δοθούν ονόματα στους μήνες. Ο πρώτος μήνας του έτους ήταν ο Μάρτιος, αφιερωμένος στον θεό του πολέμου, ο οποίος όμως συμβόλιζε και τις δυνάμεις της φύσης. Έτσι μια σειρά από γιορτές αφιερωμένες σε αυτόν ήταν προγραμματισμένες για να γιορταστεί ο ερχομός της άνοιξης. Προφανώς ο πρώτος μήνας του έτους δεν μπορούσε παρά να έχει 31 ημέρες.

Ο δεύτερος μήνας ονομάστηκε Απρίλιος από το aperire (ανοίγω) προκειμένου να συμβολίσει την έξοδο των φυτών από τη γη και αφιερώθηκε στην Αφροδίτη. Μετά από πολλές διαφωνίες αποφασίστηκε να αποτελείται από 30 ημέρες. Η εναλλαγή των 31 ημερών με 30 συνεχίστηκε για τους μήνες Μάιο και Ιούνιο, οι οποίοι αφιερώθηκαν στις θεές Μαία και Ήρα αντίστοιχα.
Η έμπνευση όμως για την ονοματολογία φαίνεται πως δεν ήταν αρκετή και στους επόμενους μήνες δόθηκαν ονόματα αριθμών. Έτσι αρχικά ο Ιούλιος ήταν ο Quirinalis (πέμπτος μήνας). Αλλά ο Μάρκος Αντώνιος αποφάσισε να του δώσει το όνομα του Ιουλίου, αναμορφωτή του ημερολογίου. Και βεβαίως διατήρησε τις 31 ημέρες του. Ωστόσο δημιούργησε και μια παράδοση. Έτσι, όταν το όνομα του Αυγούστου δόθηκε στον έκτο μήνα, το διαμέτρημα του ανδρός δεν επέτρεπε στον μήνα αυτό να είναι μικρός και ο Αύγουστος απέκτησε επίσης 31 ημέρες. Και επειδή ο Ιανουάριος έπρεπε να έχει 31 ημέρες δεδομένου ότι ήταν αφιερωμένος στον Ιανό, τον προστάτη της Ετρουρίας, δεν απέμειναν παρά 28 ημέρες για τον Φεβρουάριο, τον τελευταίο μήνα του χρόνου. Το γεγονός ότι αυτός ειδικά ο μήνας δεν θα είχε πολλές ημέρες δεν δυσαρέστησε καθόλου τους Ρωμαίους, δεδομένου ότι όχι μόνο ήταν αφιερωμένος στους νεκρούς αλλά κατά τη διάρκειά του έπρεπε και οι ίδιοι να κάνουν τον ηθικό απολογισμό τους και να αφιερώνονται στη μετάνοια. Ακόμη και το όνομα του μηνός σημαίνει εξιλέωση (Februare). Τόσο πολύ επιθυμούσαν οι Ρωμαίοι να τελειώσει γρήγορα ο Φεβρουάριος ώστε, προκειμένου να διατηρούν την αίσθηση ότι ο μήνας δεν έχει ποτέ περισσότερες από 28 ημέρες, όταν έπρεπε να έχει 29 δεν προσέθεταν την παραπάνω ημέρα στο τέλος αλλά διπλασίαζαν την έκτη ημέρα του (bi sextus).

Ιωάννα Σουφλερή
ΤΟ ΒΗΜΑ, 21-02-1999

phlou...flis είπε...

Ενδιαφέρον και αξιοσημείωτο το σχόλιο του llouka Το παζλ συμπληρώθηκε με το παρασκήνιο της ...τότε εποχής.

Τούτη η δίψα δε σβήνει τούτη η μάχη δε παύει...

Τούτη η δίψα δε σβήνει τούτη η μάχη δε παύει...